Hai mươi năm chiến tranh Việt Nam, bom đạn máu chảy đầu rơi hận thù đau thương chia ly nước mắt mồ côi góa phụ nghèo đói bất an, không biết những ngày ấy người Anh người Nam Phi người Ấn Độ người Thụy Điển có rùng mình khi đọc tin chiến sự kinh hoàng, có rơi lệ lúc nhìn ảnh người mẹ Quảng Trị hoảng loạn bế đứa trẻ thơ ngây đạp mìn chạy loạn? Họ có như tôi lúc này, đang đọc tin tức Nga xâm lược Ukraine trong bàng hoàng khó tin trong tức tưởi tuyệt vọng về một thế giới bất an, về những con quỷ đội lốt người?
Mẹ ơi, người ta đang vỗ tay hoan hô Putin đại đế. Không, họ không phải dân Nga, họ là người Việt Nam mẹ ơi. Những người mà có thể cha ông chú bác họ đã thiệt mạng đâu đó ở Trường Sơn ở Khe Sanh ở Xuân Lộc ở Tân Sơn Nhất hay Khâm Thiên vì bom đạn, những người đã đọc say mê Chiến Tranh Và Hòa Bình với cả Sông Đông Êm Đềm. Họ nói Putin không đường lùi, họ nói đại đế của họ phải ra tay trước để ngăn chặn hiểm họa. Con không hiểu mẹ ơi. Quốc gia, chính trị, đất đai, quân sự… thế giới này chưa bao giờ hòa hợp. Các nhà lãnh đạo, các phe phái không lúc nào không đu dây trên những mưu đồ tính toán đe dọa ích lợi thiệt hơn. Ngay cả Mỹ với Canada, Anh với Pháp đồng minh thân thiết cũng nhiều phen hục hặc chả là Nga với Ukraine. Mẹ nhìn làng ta xem, láng giềng tắt lửa tối đèn có nhau nhưng cũng chính hàng xóm không nhìn mặt nhau chửi nhau hắt nước nhau đốt nhà nhau, rồi lại uống rượu với nhau. Ukraine đã chiếm đánh gì của Nga như quân Polpot trước đây tràn qua biên giới giết dân ta chưa, mà phải đánh để chặn? Họ sợ cái bóng của NATO đến thế ư? Đường? Ukraine yếu thế không có nhiều đường để chọn, nhưng Nga vĩ đại có bao nhiêu đường để đi, cớ sao chọn con đường súng đạn chiến tranh? Mẹ ơi, họ nói không xâm lược nhưng binh sĩ với vũ khí tràn sang bắn phá khắp nơi thì đó là gì hả mẹ?
Tất nhiên con không đến nỗi thơ ngây mà không hiểu mục đích của Putin. Thuần phục, họ muốn Ukraine phải thuần phục Nga, như con chó sau khi bị đánh đau phải cúi đầu liếm chân ông chủ hung bạo. Họ muốn lật đổ chính quyền thân phương Tây, muốn đàn áp bắt bớ thủ tiêu những người Ukraine chống đối quả cảm không chịu khuất phục, muốn dựng lên một chính quyền mà Putin gọi phải dạ bảo phải vâng, muốn đưa quân đến đồn trú chiếm đóng một cách hợp lệ, muốn quốc gia độc lập Ukraine trở thành một phần lãnh thổ của đế quốc Nga, muốn dùng xác chết Ukraine ném vào mặt phương Tây. Vâng, họ không xâm lược, họ chỉ muốn thế thôi. Con chợt nghĩ nếu Putin đại đế hùng mạnh thật, sao phải sợ ai, sao không đủng đỉnh đến mỹ viện tiêm thêm botox cho mặt thêm căng, sao không hiên ngang cưỡi gấu vào rừng săn hổ cho ngực thêm nở mà lại lồng lên xé rào giết chóc xóm giềng.
Người ta cũng đang cười ruồi mà bảo Nga đâu có làm gì sai, Mỹ mới là trùm sò đem quân đi khắp thế giới. Người Ukraine có cướp máy bay Nga lao thẳng vào điện Kremlin giết hại bao nhiêu dân thường không, chính quyền Ukraine có ức hiếp đàn bà không cho đi học đi làm phải sống phận nô lệ tình dục, có bắt trẻ con chín tuổi cầm súng bắn người chưa? Lịch sử buộc Mỹ thành nước mạnh, phải làm “sen đầm quốc tế” chiến đấu từ chiến tranh thế giới này đến thế giới khác, nào vui vẻ gì. Có những nơi Mỹ không nên đưa quân đến giúp, có những cuộc chiến Mỹ sai lầm đặt chân tham dự và họ đã phải trả giá. Mọi hành động đều xuất phát từ nguyên nhân, kẻ giết người hàng loạt khi bị bắt cũng hùng hồn hay thổn thức về hàng đống nguyên nhân mà hắn cho rằng “chính đáng”.
Người ta cũng mỉa mai Mỹ và phương Tây đang bỏ rơi đồng minh. Ukraine chưa gia nhập NATO, phải làm sao bây giờ ngoài mấy đòn kinh tế? Phương Tây đang làm đúng luật của họ. Giờ các ông muốn sao? Mỹ cho quân cho súng cho tên lửa vào Ukraine bắn nhau với Nga ư? Máu của các chàng trai Mỹ đã đổ khắp nơi trên thế giới này, Mỹ ơi đừng làm anh hùng nữa. Khi không lúc nào thế giới cũng chửi Mỹ thế này thế kia, đến lúc tai ương địch họa lại goi ơi ới sao không cho tôi vaccine không cho tôi thuốc, sao để dân châu Phi chết đói, sao để Trung Quốc há miệng đớp biển Đông.
Trong phim tài liệu Vietnam War của Ken Burns, ám ảnh tôi nhất là hồi ức của bà mẹ Mỹ có con chiến đấu ở miền Nam. Bà kể cứ thấy người lạ mặc sắc phục quân đội đi về phía nhà mình là bà hoảng sợ, loạn nhịp tim. Buổi chiều ấy, qua khung cửa sổ, bà thấy hai người lạ chầm chậm bước tới, một sĩ quan và một linh mục. Bà chạy xuống tầng hầm trốn. Bà biết con mình chết rồi, đâu đó giữa rừng thiêng nước độc xứ nhiệt đới xa xôi, nơi trước đây bà chưa bao giờ nghe tên. Giờ đây và mãi mãi, bất kỳ bà mẹ Nga bà mẹ Ukraine bà mẹ Mỹ bà mẹ Anh bà mẹ Belarus nào cũng đều không muốn thấy người lạ bận sắc phục chầm chậm đi về phía nhà mình.
Đừng biện minh vì bất cứ lý do gì, hỡi kẻ khơi mào chiến tranh giết chóc và những kẻ ủng hộ hắn ta.
__________
* Tựa do Bodhi Media đặt
