Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024 là một bước ngoặt lịch sử đối với chính trị Mỹ và là chỉ báo quan trọng về cách Mỹ sẽ điều chỉnh chính sách đối ngoại trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động. Những kết quả của cuộc bầu cử này có thể định hình quan hệ quốc tế, ảnh hưởng đến các vấn đề khí hậu, an ninh, thương mại và quyền con người. Đông Nam Á, với vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu và là khu vực chiến lược về an ninh hàng hải, sẽ cảm nhận rõ rệt tác động của những thay đổi này. Việt Nam, trong số các nước trong khu vực, đặc biệt quan tâm đến những gì chính quyền Mỹ mới sẽ mang lại.
Bấy giờ, lá phiếu cho Trump hay Harris là quyền lựa chọn của mỗi cử tri Việt-Mỹ. Song, sự lựa chọn nào là xác đáng, dựa trên nhận định nào là nên và đúng?
Cuộc bầu cử Mỹ luôn được coi là một sự kiện chính trị quốc tế quan trọng, thu hút sự chú ý từ các đồng minh và đối thủ địa chính trị. Theo lời nhận định của John Githongo, một chuyên gia về chính sách toàn cầu và nghiên cứu châu Phi, bầu cử Mỹ có sức ảnh hưởng sâu rộng tới các chiến lược toàn cầu và cách mà các nước khác tiếp cận Mỹ.
Với sự nổi lên của các cường quốc như Trung Quốc, kết quả cuộc bầu cử Mỹ có thể làm thay đổi trật tự quốc tế. Daniel Ziblatt, giáo sư chính trị học tại Đại học Harvard, cho rằng cuộc bầu cử này không chỉ quyết định vị trí của Mỹ trong nền chính trị toàn cầu mà còn có thể kích thích hoặc làm dịu đi những căng thẳng chính trị ở châu Âu và xa hơn.
Một chính quyền Trump tiếp tục duy trì cách tiếp cận “Nước Mỹ trên hết” sẽ ảnh hưởng tới các cam kết đa phương, tăng cường xu hướng bảo hộ, và tạo ra các rào cản thương mại. Điều này có thể buộc các quốc gia như Việt Nam phải điều chỉnh chiến lược để duy trì quan hệ với Mỹ trong khi mở rộng cộng tác với các đối tác khác để bảo vệ lợi ích quốc gia.
Ngược lại, nếu Phó Tổng thống Kamala Harris đắc cử, một cam kết mới với các liên minh quốc tế và các tổ chức đa phương được kỳ vọng sẽ mang lại sự ổn định và phát triển lâu dài hơn. Theo Katrina Burgess, chuyên gia chính trị kinh tế tại Đại học Tufts, một chính quyền cam kết cộng tác quốc tế có thể giúp tái khẳng định vai trò của Mỹ như một trụ cột trong các nỗ lực toàn cầu.
Bằng cách này, lá phiếu cho Harris có thể đồng nghĩa với việc củng cố vai trò Mỹ trong các hiệp định và cam kết quốc tế, tạo ra không gian an toàn và phát triển vững bền hơn cho khu vực. Ngược lại, một lá phiếu cho Trump phản ánh sự lựa chọn tập trung vào lợi ích kinh tế ngắn hạn nhưng có thể đối diện với các thách thức trong việc duy trì quan hệ đồng minh.
Mỹ và Trung Quốc là hai cường quốc lớn có ảnh hưởng sâu rộng đến Đông Nam Á. Ryan Berg, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhấn mạnh rằng quan hệ Mỹ-Trung sẽ là yếu tố quyết định đến tình hình khu vực, nhất là khi Trung Quốc đang gia tăng sức ép quân sự ở Biển Đông.
Nếu Trump nắm quyền, khả năng tăng cường đối đầu trực tiếp với Trung Quốc có thể làm khu vực rơi vào tình thế căng thẳng và phải chọn phe. Đây là một bài toán khó cho Việt Nam – quốc gia đang cố gắng duy trì cân bằng giữa hai cường quốc để bảo đảm lợi ích quốc gia.
Harris có thể theo đuổi chính sách tinh tế hơn, tiếp tục cạnh tranh với Trung Quốc nhưng sẵn sàng cộng tác trong các lĩnh vực như biến đổi khí hậu và thương mại. Prerna Singh, giáo sư tại Đại học Brown, nhận định rằng sự linh hoạt trong cách tiếp cận của Harris có thể mở ra không gian cộng tác đa phương, giúp Đông Nam Á tìm kiếm các cơ hội phát triển kinh tế vững bền mà không bị cuốn vào cạnh tranh giữa hai siêu cường
Sự lựa chọn giữa hai ứng viên trở nên rõ ràng hơn khi xét đến việc Harris có thể giúp duy trì một nền tảng ổn định và cộng tác quốc tế, trong khi Trump có thể tạo nên một bức tranh chính trị khó đoán nhưng quyết liệt hơn.
Một trong những điểm nhấn của cuộc bầu cử này là sự khác biệt rõ rệt về cách tiếp cận đối với vấn đề khí hậu. Dean Kelly Sims Gallagher của Đại học Tufts nhận định rằng Trump, nếu tái đắc cử, có thể rút Mỹ ra khỏi các cam kết quốc tế như Hiệp định Paris, điều này có thể làm suy yếu các nỗ lực chống biến đổi khí hậu trên toàn cầu.
Ngược lại, Harris, với lập trường ủng hộ năng lượng tái tạo, sẽ cam kết thúc đẩy các sáng kiến quốc tế nhằm giảm thiểu biến đổi khí hậu và mở ra cơ hội cộng tác mới cho các quốc gia Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam.
Cử tri Việt-Mỹ có thể suy xét tới việc chọn một lãnh đạo với cam kết bảo vệ môi trường, không vì lợi ích trước mắt mà vì tương lai vững bền của các thế hệ mai sau.
Việt Nam, với hệ thống chính trị tập trung, đặc biệt quan tâm đến cách tiếp cận nhân quyền của chính quyền Mỹ. Theo Michael Glennon, giáo sư luật quốc tế, chính quyền Harris có khả năng thúc đẩy các giá trị dân chủ và nhân quyền trên toàn cầu, tạo ra áp lực cải cách chính trị ở các nước đối tác.
Điều này sẽ dẫn đến không gian xã hội mở hơn và khả năng giao tiếp tốt hơn với các tổ chức quốc tế. Trong khi đó, Trump có xu hướng giảm thiểu áp lực về các tiêu chuẩn nhân quyền, giúp chính quyền các nước khác duy trì ổn định nội bộ mà không gặp phải những can thiệp bên ngoài
Lá phiếu cho Harris có thể đồng nghĩa với việc ủng hộ các giá trị dân chủ và cải cách, trong khi lá phiếu cho Trump có thể là lựa chọn cho những ai ưu tiên sự ổn định chính trị nội bộ với ít áp lực từ bên ngoài.
Cuộc bầu cử Mỹ 2024 không còn là vấn đề của nước Mỹ mà là của cả thế giới. Kết quả của cuộc bầu cử sẽ định hình chính sách đối ngoại, kinh tế và nhân quyền của Mỹ trong những năm tới. Theo Daniel Ziblatt, cuộc bầu cử này còn là phép thử cho khả năng duy trì vai trò lãnh đạo của Mỹ trên toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh các thể chế dân chủ đang bị thử thách.
Tùy vào người thắng cử, các quốc gia Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam, sẽ phải đối mặt với những kịch bản khác nhau trong chiến lược phát triển kinh tế, quốc phòng và ngoại giao. Sự linh hoạt và khả năng thích ứng của các quốc gia trong khu vực sẽ là yếu tố quyết định cho sự ổn định và phát triển.
Cuối cùng, sự lựa chọn của cử tri không chỉ là việc chọn một tổng thống, mà còn là việc quyết định hướng đi cho cả một thế hệ – không riêng Mỹ mà còn ở các nước chịu ảnh hưởng sâu sắc từ chính sách của quốc gia này.
Yuma, ngày 3 tháng 11 năm 2024
